Programmatisch samenwerken: ik hoop dat we geschiedenis schrijven
Om de maatschappelijke opgaven van deze tijd voortvarend te kunnen oppakken moet en kan het anders. Dat is de stellige overtuiging van prof. dr. ir. Leentje Volker, hoogleraar bij de afdeling Civiele Techniek en Management van de Universiteit Twente. Samen met een aantal promovendi onderzoekt ze de kansen van programmatisch samenwerken. Een van hen, Gijsbert van de Waerdt, kijkt met name naar de mogelijkheden vanuit het perspectief van opdrachtnemers.
Leentje Volker en Gijsbert van de Waerdt vertellen met veel enthousiasme over “hun” onderzoek. In eerdere uitgaven van deze nieuwsbrief is het onderwerp programmatisch samenwerken reeds aan de orde gekomen. Daarbij kwam Lynn Vosman, eveneens promovenda bij Leentje Volker, aan het woord. Zij belichtte met haar onderzoek een aantal casussen vanuit de kant van de opdrachtgever. Een van die casussen was de voortvarende aanpak van het werken in bouwteams en raamcontracten van Waterschapsbedrijf Limburg. Met het onderzoek van Gijsbert van de Waerdt, dat gericht is op de opdrachtnemers, wordt langzaam maar zeker het speelveld compleet.
Programmatisch samenwerken en ecosysteemdenken
Voor Leentje Volker zijn programmatisch samenwerken en ecosysteem denken het antwoord op de grote uitdagingen van deze tijd. ‘In de bouwwereld werkt men al veertig jaar op dezelfde manier. Die werkwijzen en traditionele verhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer hebben inmiddels hun houdbaarheidsdatum overschreden en bieden geen adequaat antwoord op hedendaagse uitdagingen als klimaatverandering, energietransitie of circulair bouwen. Mijn ervaringen in fieldlabs waarin private en publieke opdrachtgevers samen met kennisinstellingen proberen te innoveren bevestigden die stelling.
Later werd ik getriggerd door het ecosysteem denken dat de traditionele verhoudingen op zijn kop zet. We moeten af van de schuttingen tussen disciplines en lineair denken maar de overstap maken naar denken in ketens, netwerken en
systemen. Zo kwam ik in aanraking met publieke opdrachtgevers als de gemeente Amsterdam die bezig was met de immense opgave van de vernieuwing van hun grachtenbruggen en kademuren en later met Waterschapsbedrijf Limburg. Zij zijn een echte voortrekker op het terrein van werken in bouwteams en raamcontracten. Langzaam maar zeker kreeg ik de handen op elkaar voor medewerking van derde partijen aan ons onderzoek.’
Perspectief vanuit de opdrachtnemer
Aanvankelijk bestond er voornamelijk vanuit de opdrachtgeverskant belangstelling voor het onderzoek naar programmatisch samenwerken. ‘Toen eenmaal opdrachtgevers bereid waren mee te werken, volgden ook de eerste opdrachtnemers’, licht Gijsbert van de Waerdt toe. ‘Heijmans, de Antea Group, BAM en Dura Vermeer zijn inmiddels aangeschoven. Vorig jaar hebben we daarom een plan van aanpak geschreven vanuit de belangen van de private ketenpartijen en de mogelijkheden voor hen om nieuwe initiatieven te gaan nemen die bijdragen aan de grote uitdagingen van deze tijd. Daarmee richt ik me vooral op de perspectieven van programmatisch samenwerken en ecosysteem denken voor opdrachtnemers. Het is een iteratief proces tussen theoretische verdieping, ideeën uit diverse wetenschapsdisciplines en concrete casussen uit de praktijk.’
Vol verwachting
Gijsbert van de Waerdt hoopt met zijn onderzoek vooral de opdrachtnemers te kunnen inspireren. ‘Het zou mooi zijn als opdrachtnemers meer dan ooit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid gaan dragen. Dat ze inzetten op de meerwaarde die ze kunnen creëren voor de samenleving als geheel. Steeds meer partijen gaan het belang daarvan inzien en programmatisch samenwerken vanuit een ecosysteemgedachte begint zich langzaam maar zeker als een olievlek te verspreiden.’ Leentje Volker: ‘De urgentie is er in alle opzichten en het momentum is nu! Denk aan de grote uitdagingen waar de samenleving voor staat: de aanpak van de klimaatverandering en de enorme bouwopgaven om er een paar te noemen. De transitie is ingezet en ik hoop dat wij met onze onderzoeken geschiedenis schrijven. De eerste stappen zijn gezet, maar we zijn er nog lang niet en gaan dus gaan gewoon door. Wordt vervolgd!’
…samen meerwaarde voor de samenleving creëren…
